2007'den Bugüne 92,312 Tavsiye, 28,221 Uzman ve 19,978 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Cinsel Kimlik Bozukluğu
MAKALE #13223 © Yazan Psk.Nihan DİKME | Yayın Eylül 2014 | 10,170 Okuyucu
TANI VE DEĞERLENDİRME

Cinsel Kimlik Bozukluğu (CKB), çağdaş psikiyatrik nozolojide ilk kez Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı Üçüncü Basımı’nda (DSM-III, American Psychiatric Association-APA, 1980) görülmüştür. Bu kategoride çocuklar için “Çocukluk Çağı Cinsel Kimlik Bozukluğu”, ergenler ve erişkinler içinse “Transseksüalizm” olmak üzere iki farklı tanı yer almıştır. DSM-III Yeniden Gözden Geçirilmiş Basımı’nda (DSM-III-R, APA, 1987) bunlara bir üçüncüsü eklenmiştir: “Ergenlik ve Erişkinliğin Cinsel Kimlik Bozukluğu Transseksüel Olmayan Tip”. DSM-IV’te (APA, 1994; 2000) bu sonuncusu tanı sınıflamasından çıkarılmış ve Çocukluk Çağı Cinsel Kimlik Bozukluğu ve Transseksüalizm tanıları çocuklar ile ergen ve erişkinler için farklı ölçütler içeren tek bir başlık altında toplanmıştır: “Cinsel Kimlik Bozukluğu” (Zucker, 2005a; Zucker ve Spitzer 2005). DSM-IV-TR (APA, 2000), CKB tanısı için iki ana ölçüt içerir. A ölçütü çocuğun karşı cinsle özdeşimini ifade eder. A ölçütünde, çocuklar için beş madde yer almaktadır. Tanı koyabilmek için bu maddelerden dördünün karşılanması gerekir. Bunlardan birincisi, çocuğun karşı cinsiyetten olma isteğini yineleyici biçimde dile getirmesidir. Diğerleri: karşı cinsten biri gibi giyinme, imgesel oyunlarda karşı cins rolleri alma, karşı cinse özgü oyuncakları ve etkinlikleri tercih etme ve karşı cinsten yaşıtlarla yakınlık kurmayı yeğlemedir. Bu maddeler “yineleyici”, “güçlü”, “ısrarcı” ve “yoğun” gibi tümleyenlerle kuvvetlendirilmiştir. B ölçütü, çocuğun kendi cinsiyeti ya da cins rolü ile ilgili hoşnutsuzluğuna işaret etmektedir. Bu ölçüt, anatomik disforiyi ve kendi cinsinin etkinliklerine ya da giyim şekline karşı belirgin bir isteksizliği kapsar. C ölçütü fiziksel bir intersex durumunu dışlar ve D ölçütü diğer DSM-IV tanıları için olduğu gibi klinik açıdan belirgin bir sıkıntı ve işlevsellikte bozulmayı gerektirir
(Bradley ve Zucker, 1997).

ICD-10 da ise ‘Cocukluğun Cinsel Kimlik Bozukluğu’ dışında ergenler ve yetişkinlerde CKB iki ana başlık altında ele alınmıştır. Bunlardan birisi ‘Transseksualizm’ diğeri ‘İki Yönlü Karşıt Giysiciliktir’.
CKB gerçekten bir ruhsal bozukluk mudur? Bu soru alanda çalışan uzmanlar için uzun yıllardır önemli bir tartışma konusu olmuştur. CKB’nun bir ruhsal bozukluk olarak kabul edilmesini eleştirenlerin üç önemli iddiası vardır: (1) CKB her ne kadar uçlarda da olsa normalin bir varyasyonudur. (2) CKB olan çocukların sıkıntı yaşadıklarına ve işlev bozuklukları olduğuna dair çok az kanıt vardır ve olsa dahi bu, durumun kendisinden değil, yalnızca toplumsal kınamadan kaynaklanmaktadır. (3) Çocuklarda CKB erişkin eşcinselliği için güçlü bir öngörü değeri olduğuna göre DSMIII’e dâhil edilmesi eşcinselliği önlemek üzere gizli bir manevradan başka bir şey değildir ( Zucker, 2005a).

Cinsiyet rolleri ve cinsel kimlik duygusunun gelişiminde ana baba tutumları ve yetiştirme biçimlerinin etkisine işaret etmektedir. Hermafrodit olan çocukların hangi cinsiyette yetiştirildiğinin, ana baba akrabalığı, doğumda ilan edilen cinsiyet, sorunun fark edildiği ve tanının konduğu yaş ve aile yapısı gibi etmenlerle olduğu saptanmıştır. Çocuğun yetiştirildiği cinsiyet, çocuğun zaman içinde geliştirdiği cinsel kimliği ve cinsiyet rollerini belirlemektedir (Odağ ve Bildik, 2002).

1.DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ

Tablo 3. DSM-5 Tanı Ölçütleri

Cinsel Kimliğinden Yakınma (Hoşnut Olmama)

Çocuklarda Cinsel Kimliğinden Yakınma
(Hoşnut Olmama) 302.6 (F64.2)


A. Aşağıdakilerden en az altısının olması ile kendini gösteren (bunlardan biri A1 tanı ölçütü olmalıdır), en az altı ay süreyle, kişinin yaşadığı/dışa vurduğu cinsel kimlikle, onun için belirlenen cinsel kimlik arasında belirgin uyuşmazlık olması:
1. Karşı cinsten olmayı çok isteme ya da karşı cinsten (ya da onun için belirlenen cinsel kimlikten değişik bir seçenekten) olduğu konusunda diretme.
2. Erkeklerde (belirlenen cinsel kimlik), karşı cinsin giysilerini giymek isteme ya da kadınsı giyim kuşama ileri derecede öykünme vardır; kızlarda ( belirlenen cinsel kimlik), yalnızca erkeksi giysiler giymek isteme ve kadınsı giysiler giymeme konusunda çok diretme vardır.
3. İmgesel ya da düşlemsel oyunlarda karşı cinsin yerine geçmeyi çok ister.
4. Genelde karşı cinsten oynadığı oyuncakları, oyunları ya da etkinlikleri oynamayı çok ister.
5. Oyun arkadaşlarını karşı cinsten seçmeyi çok ister.
6. Erkeklerde (belirlenen cinsel kimlik), erkeksi oyuncaklara, oyunlara ve etkinliklere karşı çıkma ve itiş-kakış oyunlarından belirgin kaçınma vardır; kızlarda (belilenen cinsel kimlik), kızların oynadığı oyuncaklara, oyunlara ve etkinliklere karşı çıkma vardır.
7. Cinsel anatomisinden hiç hoşlanmama.
8. Kişinin yaşadığı cinsel kimlikle eşleşen birincil ve/ya da ikincil cinsel özellikleri çok isteme.
B. Bu duruma klinik açıdan belirgin bir sıkıntı eşlik eder ya da bu durum toplumsal işlevsellikte, okulda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşme ile gider.

Varsa belirtiniz;
Cinsel gelişim bozukluğu ile giden (örn.255.2 [E25.0] doğuştan gelen adrenal hiperplazi ya da 259.508 [E34.50] androjen duyarsızlık sendromu doğuştan gelen bir adrenogenitel bozukluk).

Kodlama notu: cinsel kimliğinden yakınmanın (hoşnut olmamanın yanı sıra cinsel gelişim bozukluğunu da kodlayın.

Gençlerde ve Erişkinlerde Cinsel Kimliğinden
Yakınma (Hoşnut Olmama) 302.85 (F64.1)


A. Aşağıdakilerden en az altısının olması ile kendini gösteren, en az altı ay süreyle, kişinin yaşadığı/dışa vurduğu cinsel kimlikle, onun için belirlenen kimlik arasında belirgin bir uyuşmazlık olması;
1. Kişinin yaşadığı/dışa vurduğu cinsel kimlikle, birincil ve/ya da ikincil cinsel özellikleri (ya da genç ergenlerde beklenen ikincil cinsel özellikler) arasında belirgin bir uyuşmazlık olması.
2. Kişinin yaşadığı/dışa vurduğu cinsel kimlikle arasında belirgin uyuşmazlık olduğu için birincil ve/ya ikincil cinsel özelliklerden kurtulmayı çok isteme (ya da genç ergenlerde, beklenen ikincil cinsel özelliklerin gelişmesini önlemeyi isteme).
3. Diğer cinsin birincil ve/ya da ikincil cinsel özelliklerini çok isteme
4. Diğer cinsten (ya da onun için belirlenen cinsel kimlikten değişik seçenekten) olmayı çok isteme.
5. Diğer cinsten (ya da onun için belirlenen cinsel kimlikten değişik seçenekten) gibiymiş gibi davranılmayı çok isteme.
6. Diğer cinse (ya da onun için belirlenen cinsel kimlikten deiğiş bir seçeneğe) özgü duyguların ve tepkilerin olduğuna inanma.
A. Bu duruma klinik açıdan belirgin bir sıkıntı eşlik eder ya da bu durum toplumsal, işle ilgili işlevsellikte ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşme ile gider.



Varsa belirtiniz;
Cinsel gelişim bozukluğu ile giden (örn.255.2 [E25.0] doğuştan gelen adrenal hiperplazi ya da 259.508 [E34.50] androjen duyarsızlık sendromu doğuştan gelen bir adrenogenitel bozukluk).
Kodlama notu: cinsel kimliğinden yakınmanın (hoşnut olmamanın yanı sıra cinsel gelişim bozukluğunu da kodlayın.
Varsa belirtiniz;
Geçiş sonrası: Kişi, istediği kimliğe, onun tam zamanlı olarak yaşayarak geçmiştir (cinsiyet değişikliği yasallaşmış olsun ya da olmasın) ve karşı cinse geçmek için yapılan tıbbi girişimlerden ya da tedavilerden en az biri uygulanmıştır (ya da uygulanması için hazırlık yapılmaktadır). Karşı cins hormanları tedavisi ya da istenen cinsel kimlik doğrultusunda cinsel kimlik belirlenmesi için cerrahi girişim (örn. penektomi, doğuştan erkek olana vajinoplasti; doğuştan kadın olana mastektomi ya da failoplasti).



Tanımlanmamış Diğer Bir Cinsel Kimliğinden
Yakınma (Hoşnut Olmama) Durumu


302.6 (F64.8)


Klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işe ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olan, cinsel kimliğinden yakınmanın (hoşnut olmamanın) belirti özelliklerinin baskın olduğu, ancak bunların cinsel kimliğinden yakınma (hoşnut olmama) iiçin tanı ölçütlerini tam karşılamadığı durumlarda bu kategori kullanılır. Tanımlanmamış diğer bir cinsel kimliğinden yakınma (hoşnut olmama) durumu kategorisi, cinsel kimliğinden yakınma (hoşnut olmamanın) ölçütlerini karşılamamanın özel nedeni klinisyenlerce tartışılmak istendiğinde kullanılır. Yazarken, “tanımlanmamış diğer bir cinsel kimliğinden yakınma 8hoşnut olmama) durumu” diye yazmanın ardından özel neden yazlır (örn. “kısa süreli olarak cinsel kimliğinden yakınma [hoşnut olmama]”).
“tanımlanmamış diğer” adı kullanılarak belirlenebilecek görünümler için bir örnek şudur:
O sıradaki bozukluk, cinsel kimliğinden yakınma (hoşnut olmama) için tanı ölçütlerini karşılamaktadır ancak süresi altı aydan daha kısadır.


Tanımlanmamış Cinsel Kimliğinden
Yakınma (Hoşnut Olmama) Durumu

302.6 (F64.9)


Klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olan, cinsel kimliğinden yakınmanın (hoşnut olmamanın) belirti özelliklerinin baskın olduğu ancak bunların cinsel kimliğinden yakınma (hoşnut olmama) tanısı için tanı ölçütlerini tam karşılamadığı durumlarda bu kategori kullanılır. Tanımlanmamış diğer cinsel kimliğinden yakınma (hoşnut olmama) durumu kategorisi, cinsel kimliğinden yakınmanın (hoşnut olmamanın) tanı ölçütlerini karşılamamanın özel nedeni klinisyenlerce belirlenmek istendiğinde ve daha özgül bir tanı koymak için yeterli bilgi olmadığı durumlarda kullanılır.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Cinsel Kimlik Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Nihan DİKME'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Nihan DİKME'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Nihan DİKME Fotoğraf
Psk.Nihan DİKME
Bursa (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi10 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Nihan DİKME'nin Makaleleri
► Cinsel Kimlik Bozukluğu Psk.Nihan DİKME
► Çocuklarda Cinsel Gelişim (Cinsel Kimlik Gelişimi) ÇOK OKUNUYOR Psk.Doğan Demirkan ÖZDEMİR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,978 uzman makalesi arasında 'Cinsel Kimlik Bozukluğu' başlığıyla benzeşen toplam 26 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Aşk Hakkında Herşey Şubat 2017
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


13:11
Top